Od momentu wybuchu pandemii COVID-19, gwałtownie wzrosło znaczenie rygorystycznego przestrzegania zasad higieny osobistej. Staranne mycie rąk stało się podstawową formą zabezpieczenia przed zakażeniem. Jak przeprowadzić skuteczną dezynfekcję rąk? Czy potrzebne są do tego celu preparaty odkażające?
Użycie konkretnych preparatów do dezynfekcji skóry powinno być podyktowane okolicznościami i celem, który chcemy osiągnąć. Nie ma powodu, aby do każdego mycia rąk używać silnych środków dezynfekcyjnych. Jeżeli jednak mycie rąk związane jest z wykonywanymi zabiegami medycznymi, to zdecydowanie najlepsze będą profesjonalne akcesoria do dezynfekcji skóry, w tym płyn do chirurgicznej dezynfekcji rąk. Natomiast w większości sytuacji codziennych wystarczy mydło.
Czy mycie rąk jest skutecznym sposobem pozbycia się wirusów?
Liczne wirusy, w tym również koronawirus odpowiedzialny za COVID-19, posiadają osłonki lipidowe, które mydło skutecznie rozpuszcza. Jeżeli do mycia rąk użyjemy wystarczającej ilości mydła i dokładnie rozprowadzimy je po całej powierzchni skóry dłoni, pozbędziemy się wirusów. Możemy podwyższyć skuteczność dezynfekcji, jeżeli umyjemy ręce dwukrotnie.
Największą skuteczność ma mycie rąk połączone z aplikacją środka odkażającego – najczęściej preparatów, które zawierają alkohol etylowy w stężeniu minimum 60%. Jeżeli wchodzimy do środowiska, w którym występuje duże ryzyko zakażenia, dodatkowym zabezpieczeniem powinny być rękawiczki lateksowe. W przypadku wszystkich sposobów zabezpieczenia się przed zakażeniem niezwykle istotna jest staranność wykonywanych czynności. Najwięcej uwagi należy poświęcić właściwemu myciu rąk.
Mycie rąk metodą Ayliffe’a
Najbardziej zalecaną metodą mycia rąk jest schemat opracowany przez angielskiego mikrobiologa Grahama A. J. Ayliffe’a (1926-2017) i zatwierdzony oficjalnie przez WHO. Przewiduje on cykl następujących po sobie czynności: pocierania wnętrza dłoni, grzbietów, przestrzeni międzypalcowych, szorowanie kciuków, opuszków palców i nadgarstków. Metoda Ayliffe’a gwarantuje, że umyjemy starannie każdy centymetr kwadratowy skóry dłoni.
Na co jeszcze zwrócić uwagę przy myciu i dezynfekcji rąk? Bardzo ważny jest czas mycia, na co zwraca uwagę specjalista reprezentujący sklep ze sprzętem medycznym Limedic: – Mycie dłoni powinno trwać minimum 30 sekund. Wydaje się, że to bardzo krótko, lecz to nieprawda: zazwyczaj nie myjemy rąk dłużej niż 10-15 sekund. Wyjątkiem są silne zabrudzenia tłuste, plamy z farby czy inne uciążliwe zanieczyszczenia: wtedy z konieczności mycie trwa dłużej. Natomiast przy wyjściu z toalety wielu z nas poświęca na mycie dłoni dosłownie kilka sekund: wkładamy palce pod strumień wody i po chwili sięgamy po ręcznik lub uruchamiamy suszarkę. Często nie używamy nawet mydła. Taki zabieg higieniczny nie zapewni nam ochrony przed zakażeniem.
Jeżeli chcemy przeprowadzić ekstremalnie higieniczne mycie dłoni, to powinniśmy użyć nie tylko mydła, ale też specjalnej szczoteczki do szorowania dłoni. Po starannym umyciu i osuszeniu dłoni powinniśmy wetrzeć w skórę krem nawilżający. Należy też pamiętać, że myjemy ręce nie tylko „po”, ale też „przed” kontaktem z innymi osobami czy wejściem do przestrzeni publicznej. Nie tylko powinniśmy chronić siebie, ale też nie narażać na zakażenie innych osób.
Kiedy myć i dezynfekować ręce?
Rygorystyczne zalecenia dotyczące mycia rąk dotyczą wszystkich osób, które w ramach obowiązków zawodowych wchodzą w bezpośredni kontakt z innymi ludźmi. Mowa o m.in. o służbach medycznych, ratowniczych, policji, sprzedawców, urzędników czy kierowców przewożących ludzi. Nieco inaczej powinniśmy zachowywać się w sytuacjach codziennych. Dezynfekcja rąk powinna być rozsądna: jeżeli nie mieliśmy kontaktu z powierzchniami, na których mogą znajdować się wirusy, nie powinniśmy co pięć minut biec do łazienki czy polewać rąk płynem dezynfekcyjnym. Z drugiej strony są sytuacje, w których należy umyć ręce niezwłocznie:
- podanie dłoni – jeżeli zapomnieliśmy o zasadach bezpieczeństwa i uścisnęliśmy dłoń obcej osobie (takiej, z którą nie mieszkamy), zdecydowanie powinniśmy umyć ręce,
- dotykanie powierzchni gładkich w miejscach publicznych – jeżeli dotykaliśmy nieosłoniętymi dłońmi klamek, poręczy, blatów i innych przedmiotów, których dotykają inne osoby,
- dotykanie banknotów – banknoty są trudne do dezynfekcji: jeżeli to tylko możliwe, to należy korzystać z kart płatniczych zbliżeniowych lub płacić bezkontaktowo przy użyciu telefonu,
- zawsze po powrocie do domu – po każdym powrocie z zakupów, z pracy, ze spaceru do miejsca, w którym mieszkamy, powinniśmy umyć dłonie.
Dobrą praktyką jest noszenie w miejscach publicznych bawełnianych lub lateksowych rękawiczek. W przypadku rękawiczek bawełnianych należy pamiętać o ich codziennym praniu: najlepiej zmieniać je po każdym powrocie do domu.
Bardzo istotną kwestią jest też utrzymanie odpowiedniej higieny paznokci. Pod płytkami paznokci gromadzą się zanieczyszczenia, złuszczony naskórek, wydzieliny gruczołów łojowych, resztki jedzenia i inne zanieczyszczenia organiczne. To doskonałe środowisko do rozwoju drobnoustrojów. Koncentrując się na ochronie przed wirusami, nie powinniśmy zapominać, że nie są one jedynymi drobnoustrojami chorobotwórczymi. Obcięte krótko paznokcie bardzo ułatwia nam dokładne mycie rąk.
Co zrobić, gdy nie możemy umyć rąk?
Zdarzają się sytuacje, w których nie jesteśmy w stanie umyć rąk np. gdy nie mamy dostępu do czystej wody lub uczestniczymy w oficjalnym spotkaniu. Co zrobić w takiej sytuacji? Doskonałym rozwiązaniem problemu są gaziki nasączone alkoholem lub chusteczki do dezynfekcji. Można ich użyć niemal w każdych warunkach: są dyskretne wygodne i przede wszystkim bardzo skuteczne w dezynfekcji skóry rąk.
Jeżeli znajdziemy się w tak ekstremalnych okolicznościach, w których nie będziemy w stanie skorzystać ani z mycia rąk, ani z przetarcia rąk gazikiem nasączonym w środku odkażającym, to powinniśmy powstrzymać się od dotykania dłońmi twarzy. Jeżeli zapanujemy nad odruchem poprawiania włosów lub dotykania palcami nosa czy ust, to znacznie zminimalizujemy ryzyko przeniesienia drobnoustrojów i potencjalnego zakażenia.